مقدمه‌ای بر کاربرد دیسپرس کننده‌ها در صنعت نساجی
مقدمه‌ای بر کاربرد دیسپرس کننده ها در صنعت نساجی
اهمیت دیسپرس کننده ها
دیسیپرس کننده ها جز مواد الزامی در نسخه رنگرزی مصرفی در رنگزاهای دیسپرس هستند. رنگرزي بطور كلي به فرآيندي اطلاق می‌گردد كه طي آن كالاي نساجي مانند الیاف، نخ، پارچه يا پوشاك توسط محلولی شامل مواد رنگزای شیمیايي، رنگ گردد. به عبارت ديگر رنگرزي فرآيندي است كه طي آن ماده ي رنگزا در درجه حرارت هدايت شده و زمان مشخص، در داخل منسوج نفوذ كرده و آن رارنگ ميكند. در رنگرزي، ماده رنگزا به همهي مواد طبیعي يا شیمیايي كه قابلیت رنگرزي كالاي نساجي را دارند اطلاق ميشود. رنگ كالاي رنگرزي شده نبايد به آساني در اثر شستشو و يا در برابر نور يا ساير موارد تغییر فام يا عمق يابد.
مروری بر رنگزای دیسپرس
رنگزاهای ديسپرس ذاتا در آب نامحلول هستند و تنها به صورت ذرات ريز معلق در آب در مي‌آيند. اين رنگزاها از تنوع ساختاري برخوردارند؛ لکن عموماً داراي بنیان آزوئیک يا آنتراكینوني هستند. اغلب مواد رنگزاي ديسپرس داراي گروهای آمینو يا آمینوي استخلاف شده هستند؛ ولی گروهای قابل حل نظیر اسید سولفونیک ندارند به همین علت در محیطهاي آبي همراه با ديسپرس كننده به كار ميروند. كاربرد اصلي اين رنگزاها در رنگرزي الیاف آبگريز همچون استات سلولز، پلي استر، آكريلیک و در موارد خاص براي الیاف پلي آمیدي است.
دسته بندی رنگزا
دسته بندی‌های متنوعی برای رنگزاهای دیسپرس تعریف شده‌اند، از جمله آنها می‌توان به تقسیم بندی براساس وزن مولکولی اشاره کرد. در این دسته‌بندی رنگزاي ديسپرس را در 3 كلاس تقسیم بندي كردهاند؛ که در آن به ترتیب از بالا به پايین وزن مولکولي افزايش، يکنواختي كاهش، ثبات تصعیدي افزايش مييابد.
- کلاس A: دارای وزن مولکولی پایین می باشند و بیشتر برای رنگرزی نایلون و استات و پلی استر به روش رنگرزی با کریر به کار برده می شوند.
- کلاس B: وزن مولکولی و ثبات تصعیدی متوسطی دارند. بیشتر برای رنگرزی به روش های H.T. و ترموفیکس مناسب می باشند.
- کلاس C: وزن مولکولی بالا و دارای ثبات تصعیدی بالا هستند. معمولا برای رنگزی به روش های H.T. و ترموفیکس توصیه می گردند.
دسته بندی دیگر رنگزاها بر اساس سطح انرژی آنها می‌باشند:
- E: این رنگزاها برای روش کریری در دمای جوش مناسب بوده و از ثبات تصعیدی پایینی برخوردارند.
- SE : این رنگزاها برای دمای 104 تا 130 درجه سلیوس مناسب بوده و از ثبات تصعیدی بالاتری نسبت به گروه قبل برخودارند.
- S: رنگزاهای این گروه بیشتر برای رنگرزی به روش HT و ترموفیکس استفاده میشوند و از درجات ثبات بالایی برخودار هستند.
دیسپرس کننده
دسپرس کننده‌ها به عنوان موادی جهت معلق نگهداشتن رنگزای دیسپرس در حمام رنگرزی و افزایش مهاجرت و یکنواختی رنگ حاصل از رنگرزی شناخته میشوند. این مواد به منظور تسهیل در عملیات آسیاب کردن رنگزاها و نیز پایدار نگاه داشتن حالت دیسپرسیون آنها طی رنگرزی بهکار میروند. پایداری دیسپرسیون مهم‌ترین پارامتر در فرآیند این رنگرزی است، به این دلیل که ناپایداری در دیسپرسیون، منجر به تجمع مولکولی ذرات رنگزا و احتمالا رسوب آنها خواهد شد و در نتیجه رنگ حاصل، رنگی نامطلوب و فاقد ثبات‌های کافی خواهد بود.
از آن جا که تمایل به ناپایداری دیسپرسیون در رنگرزی به روش HT بیشتر است، لذا تحت این شرایط، برای حفظ دیسپرسیون می‌توان مقدار بیشتری مواد دیسپرس‌کننده به حمام رنگرزی افزود. مواد دیسپرس‌کننده که معمولا غیر یونی هستند، از جمله لیگنین سولفونات ها یا پلیمرهای تراکمی آریل سولفونیک اسیدها، عمل خرد کردن و ریز شدن ذرات رنگزا را با جلوگیری از تجمع ذرات آسان می‌کنند و این امکان را فراهم می‌آورند که بتوان رنگزا را در شکل مایع یا پودر تهیه کرد. اگر چه مواد دیسپرس کننده، دیسپرسیون رنگزا در آب را آسان می‌کنند اما عمل اصلی آنها، علاوه بر تسهیل در ریز شدن ذرات بزرگ رنگزا، ایجاد دیسپرسیون در طی فرآیند رنگرزی است.
دیسپرس کننده هیچ گونه تاثیری روی درخشندگی شیدرنگ ندارد، و در محیط‌های اسیدی و قلیایی خواص خود را محفوظ می دارد.
مواد دیسپرس کننده در نساجی به سه صورت پودر، مایع و پرت ( پرک حالتی ویژه از پودر است) وجود دارند.
موارد و نحوه مصرف دیسپرس کننده
این محصول را ميتوان جهت ديسپرس كردن رنگزاهاي بازيک، خمي و ديسپرس در حمام رنگرزي و يا
ديسپرس كردن انواع پیگمنت‌ها در خمیر چاپ به كار برد. این مواد را در هنگام آماده کردن رنگرزی همراه با آب به رنگزا و سپس آن را به حمام رنگرزی اضافه می‌کنند.
تاثیر دیسپرس کننده ها
تاثیر دیسپرس کننده ها با دو عامل بررسی می‌گردد:
جذب گروه قطبی آن به سطح پیگمنت
رفتار زنجیر غیر قطبی آن در اطراف ذره
بخش قطبی مولکول، خود را به سطح رنگزا می‌چسبانند و با زنجیره‌ی غیر قطبی خود به سمت رزین گسترش پیدا می‌کنند.
شرکت دانش بنیان شیمیایی سلیس با استفاده از ماشین آلات و تکنولوژی‌های برتر و همچنین دانش متخصاصان ایرانی توانسته است دست به تولید عمده و با کیفیت دسپرس‌کننده‌های صنعت نساجی که استانداردهای لازم را دارا می‌باشد و توانایی رقابت با محصولات خارجی موجود در بازار را دارد.
شرکت دانش بنیان شیمیایی سلیس با بیش از 30 سال سابقه تولید کننده انواع مواد تعاونی نساجی می باشد. جهت دریافت دیتاشیت و نمونه و یا اطلاعات بیشتر با ما در تماس باشید.
