غلظت دهندۀ چاپ در صنعت نساجی چیست؟

غلظت دهندۀ چاپ در صنعت نساجی
چاپ در صنعت نساجی به عنوان یک رنگرزی موضعی و سطحی به حساب می‌آید با این تفاوت که در چاپ، محل رنگی مرز مشخصی دارد.
با توجه به این موضوع، در فرایند چاپ خمیر چاپ باید غلظت مناسبی داشته باشد.
از این رو استفاده از غلظت دهنده در صنعت چاپ نساجی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و بخش اصلی خمیر چاپ به حساب می‌آید. استفاده از غلظت دهنده در صنعت چاپ ویسکوزیته خمیر چاپ را افزایش داده و مانع پخش شدن رنگزا به بیرون از خطوط مرزی می‌شود.
در ادامه دربارۀ نقش غلظت دهنده و انواع مختلف آن بیشتر توضیح می‌دهیم.

نقش غلظت دهنده چیست؟
هدف اضافه کردن غلظت دهنده به خمیر چاپ، مشخص کردن مرز مشخص طرح در چاپ است. به عبارتی از این مواد استفاده می‌کنند تا بین طرح‌ها و رنگ‌ها به هم ریختگی ایجاد نشود. غلظت دهنده‌های مورد مصرف در صنعت چاپ باید بعد از فرایند به راحتی شسته شده و از سطح پارچه جدا شوند.
انواع غلظت دهنده‌ها کدامند؟
غلظت دهنده‌ها به سه دستۀ طبیعی، نیمه مصنوعی و مصنوعی تقسیم می‌شوند. در گذشته از گیاهان طبیعی مانند گوار، آلجینات، نشاسته و مشتقات سلولز به عنوان غلظت دهنده استفاده می‌شد. این نوع غلظت دهنده‌ها در برابر حرارت پایدار نیستند، درصد خلوص پایینی دارند و درخشندگی فام و ثبات شستشویی طرح چاپ شده را کاهش می‌دهند. به همین دلیل غلظت دهنده‌های مصنوعی و نیمه مصنوعی جایگزین این مواد شدند.

1. غلظت دهنده‌های طبیعی

صمغ‌های گیاهی
صمغ‌های گیاهی نوعی از پلی ساکاریدهای کمپلکسی هستند که از تنۀ درختان و یا بوته‌ها به صورت شیره به دست می‌آیند.کتیرا نوعی از این صمغ‌هاست که به راحتی در آب حل شده و محلول ۴ تا ۵ درصد آن به عنوان یک غلظت دهنده با ویسکوزیتۀ مناسب به کار می‌رود.

اما درصورت افزودن نمک به محلول و یا افزایش دما، ویسکوزیتۀ آن کاهش می‌یابد.نوع دیگری از این صمغ ها، صمغ عربی است که از گیاه اقاقیا سِنِگالی بدست می‌آید. این غلظت دهنده‌ از نمک کلسیم، پتاسیم و منیزیم آرابین تشکیل شده و به خوبی در آب حل می‌شود.

صمغ کارایا نوع دیگر از صمغ‌های گیاهی است که به عنوان غلظت دهنده استفاده می‌شود. صمغ کارایا پلی ساکاریدی با وزن مولوکی بالاست که قسمتی از آن استیله شده است. این نوع صمغ به میزان کمی در آب حل می‌شود و ویسکوزیته آن با بالا بردن دما و تغییرات pH، کاهش می‌یابد.

آلجینات‌ها
غلظت دهندۀ آلجیناتی نمک‌های سدیم، کلسیم و پتاسیم آلجینیک اسید هستند که از جلبک‌های دریایی به دست می‌آیند. این مواد در آب گرم و سرد به راحتی حل می‌شوند. از این نوع غلظت دهنده‌ها بیشتر در خمیر چاپ رنگزای راکتیو استفاده می‌شود.

غلظت دهنده‌های نیمه مصنوعی
چوب منبع اصلی تولید غلظت دهنده‌های نیمه مصنوعی است. برای این منظور سلولز چوب را استخراج کرده و طی فرایندهای شیمیایی مختلف به موادی مانند متیل سلولز، اتیل سلولز و کربوکسی سلولز تبدیل می‌کنند.

غلظت دهنده‌های مصنوعی
با توجه به محدود بودن منابع غلظت دهنده‌های طبیعی، امروزه پلیمرهای مصنوعی به عنوان غلظت دهندۀ چاپ‌، جایگزین غلظت دهنده‌های طبیعی در صنعت نساجی شده‌اند.
پلی وینیل الکل، کوپلیمرهای آکریلیک اسید، متاکریلیک اسید و متاکریلات نمونه‌‌هایی از غلظت دهنده‌های مصنوعی هستند که برای ساخت خمیر چاپ مورد استفاده قرار می‌گیرند.

غلظت دهندۀ مصنوعی چاپ ویسکوزیتۀ مناسب در غلظت دهنده‌های مصنوعی با درصد پایینی از ماده بدست آمده و میزان مصرف این غلظت دهنده‌ها نسبت به غلظت دهنده‌های طبیعی کمتر است.
امروزه هر سه نوع غلظت دهنده به صورت مجزا و یا ترکیبی، متناسب با شرایط فرایند چاپ و نوع کالا مورد استفاده قرار می‌گیرند.

معایب استفاده از نوع مصنوعی غلظت دهنده در نساجی
اول این که قیمت غلظت دهنده در صنعت نساجی نسبت به انواع طبیعی، گران تر بوده و میزان مصرف رنگ در آن بالاست.
هر چه میزان سختی این غلظت دهنده بالا باشد، مقدار بیشتری از آن مصرف می شود. همچنین غلظت دهنده های مصنوعی، زیردست زبری روی پارچه ایجاد می کنند که با استفاده از نرم کن می توان آن را رفع کرد .
مقدار مصرف غلیظ کننده چاپ در صنعت نساجی
ابتدا ۸ کیلوگرم از غلظت دهنده را در ۹۲ کیلوگرم آب حل کرده و بعد از هم زدن به مدت یک تا دو ساعت، مخلوط را به حالت استراحت قرار داده و اجازه می دهند تا پف کند.
میکس کردن این مخلوط در دمای ۱۷۵ درجه سانتی گراد و به اندازه ۵ دقیقه در بخار اشباع شده انجام می شود..

برای پاک کردن غلظت دهنده از روی پارچه، ابتدا آن را در حمام اول که آب سرد است به مدت ۳ دقیقه قرار داده و سپس وارد حمام دوم می کنند. در این حمام، ۴ گرم بر لیتر سود ۳۲ درصد، ۲ گرم بر لیتر هیدروسولفیت و یک گرم بر لیتر نفوذ دهنده است. دمای حمام دوم ۶۰ درجه سانتی گراد است.

منسوجات در مرحله بعد وارد حمام سوم می شود که حاوی یک گرم بر لیتر نفوذ دهنده بوده و دمای ۶۰ درجه سانتی گراد دارد. در نهایت پارچه ها را از حمام آخر که آب سرد داشته و یک میلی لیتر بر لیتر اسید استیک ۳۰ درصد دارد، عبور می دهند که پارچه ها پاک و عاری از رنگ میشود. .